🛠️ วัสดุช่าง: เหล็ก
🔍 1. เหล็กดิบและสินแร่เหล็ก
-
🌍 เหล็กในธรรมชาติผสมอยู่กับดิน หิน และแร่ชนิดอื่น ๆ
-
🛠️ ต้องผ่านกระบวนการถลุงแยกเหล็กบริสุทธิ์ออกมา
-
💪 เหล็กบริสุทธิ์ถูกผสมกับเนื้อเหล็ก เพื่อเพิ่มความแข็งแรง ทนแรงดึง กด และเฉือน
⚙️ 2. เหล็กหล่อ (Cast Iron)
เหล็กหล่อสามารถแบ่งออกตามลักษณะการรวมตัวกันของคาร์บอนและโครงสร้างพื้นฐานเป็นหลักได้แก่
| ประเภทเหล็กหล่อ | ลักษณะเด่น | การใช้งาน |
|---|---|---|
| 🟤 เหล็กหล่อสีเทา (Gray Cast Iron) | ราคาถูก ผลิตจากเหล็กดิบ ผสมธาตุบางชนิด | ชิ้นส่วนเครื่องจักรที่ต้องการรูปร่างคงที่ |
| ⚪ เหล็กหล่อสีขาว (White Cast Iron) | แข็งและเปราะ รอยแตกสีขาว ใช้ทำชิ้นส่วนทนการเสียดสี | อุปกรณ์บด, อุตสาหกรรมซีเมนต์, เครื่องเจียระไน |
| 🔵 เหล็กหล่ออบเหนียว | เหนียว ทนแรงกระแทก มีความยืดหยุ่น | งานที่ต้องการความเหนียวกว่าเหล็กหล่อสีเทาและสีขาว |
| ⚫ เหล็กหล่อแกรไฟต์ก้อนกลม | แกรไฟต์เป็นก้อนกลม ทำให้เหนียวและรับแรงกระแทกดีมาก | ชิ้นส่วนเครื่องยนต์, งานที่ต้องการความเหนียวสูง |
| 🔴 เหล็กหล่อทนการเสียดสี | ผสมโครเมียม นิกเกิล โมลิบดีนัม แข็งสูง | เครื่องบดในอุตสาหกรรมเหมืองแร่และปูนซีเมนต์ |
| 🟣 เหล็กหล่อทนการกัดกร่อน | ใช้งานในน้ำทะเล น้ำกรด บ่อน้ำมัน | งานทนการกัดกร่อนสูง เช่น ท่อในอุตสาหกรรมเคมีและน้ำมัน |
🔩 3. เหล็กเหนียว (Wrought Iron)
-
🧱 เหล็กที่มีคาร์บอนต่ำมาก (< 0.1%) และมีตะกรันละเอียดกระจายทั่วเนื้อ
-
🔧 ใช้ทำท่อ ข้อต่อ งานปั๊มที่มีรูปร่างซับซ้อน
-
💪 มีความเหนียวและยืดหยุ่นกว่าหลายชนิด
🏗️ 4. เหล็กกล้า (Steel)
เหล็กกล้าคือเหล็กที่ผสมคาร์บอนและธาตุอื่น ๆ เพื่อเพิ่มคุณสมบัติพิเศษ
| ชนิดเหล็กกล้า | ลักษณะเด่น | การใช้งานหลัก |
|---|---|---|
| ⚙️ เหล็กกล้าคาร์บอน (Carbon Steel) | มีคาร์บอนในปริมาณต่าง ๆ (ต่ำ กลาง สูง) | ตะปู, สกรู, เครื่องมือ, โครงสร้างทั่วไป |
| 🌟 เหล็กกล้าผสม (Alloy Steel) | ผสมธาตุอื่น เช่น โครเมียม นิกเกิล เพิ่มคุณสมบัติ | เหล็กกล้าไร้สนิม, เครื่องมือพิเศษ, งานทนความร้อน |
เหล็กกล้าคาร์บอนแบ่งตามปริมาณคาร์บอน
| ประเภท | % คาร์บอน | คุณสมบัติ | ตัวอย่างงาน |
|---|---|---|---|
| 🔹 ต่ำ (Low Carbon) | ≤ 0.30% | อ่อน รีดขึ้นรูปง่าย | ตะปู, รีเวต, โครงสร้างเหล็ก |
| 🔸 ปานกลาง (Medium Carbon) | 0.30–0.70% | แข็งขึ้น ชุบแข็งได้ | โบลต์, เพลาลูกเบี้ยว, เฟือง |
| 🔴 สูง (High Carbon) | 0.70–1.40% | แข็งแกร่ง ทนสึกหรอและความร้อน | ใบมีด, เครื่องมือ, สปริง |
เหล็กกล้าผสม (Alloy Steel)
-
ผสมธาตุหลายชนิด เพื่อปรับปรุงคุณสมบัติ เช่น ความแข็งแรง ต้านการกัดกร่อน
-
แบ่งเป็น
-
ผสมต่ำ (≤ 10%)
-
ผสมสูง (> 10%)
-
🔥 5. เหล็กกล้าไร้สนิม (Stainless Steel)
-
ผสมโครเมียมและนิกเกิล
-
ทนการกัดกร่อนสูง ใช้ในครัวเรือน ชิ้นส่วนรถยนต์ เครื่องมือแพทย์
🛠️ 6. เหล็กกล้าเครื่องมือ (Tool Steel)
-
เหล็กชนิดพิเศษทนทานต่อแรงสึกหรอและความร้อนสูง
-
ใช้ทำแม่พิมพ์ เครื่องมือกลึง เจาะ ไส
-
มีหลายประเภท เช่น
-
คาร์บอน
-
งานร้อน
-
งานเย็น
-
ทนช็อค
-
กลึง-กัด-เจาะง่าย
-
🏢 7. เหล็กรูปพรรณในงานก่อสร้าง
| ชนิดเหล็ก | ลักษณะ | การใช้งาน |
|---|---|---|
| 🔘 เหล็กกลมรีดซ้ำ (RB) | เส้นกลม ใช้เสริมคอนกรีต | งานโครงสร้างคอนกรีต |
| 🟠 เหล็กข้ออ้อย (DB) | ผิวมีปุ่มสันยึดเกาะคอนกรีตดี | เสริมคอนกรีตที่ต้องการแรงยึดสูง |
ตัวอย่างขนาดและน้ำหนักเหล็กกลมรีดซ้ำ
| หมายเลข | เส้นผ่านศูนย์กลาง (มม.) | น้ำหนัก (กก./เมตร) |
|---|---|---|
| RB6 | 6 | 0.222 |
| RB9 | 9 | 0.499 |
| RB12 | 12 | 0.888 |
ตัวอย่างขนาดและพื้นที่หน้าตัดเหล็กข้ออ้อย
| หมายเลข | เส้นผ่านศูนย์กลาง (มม.) | พื้นที่หน้าตัด (ตร.ซม.) |
|---|---|---|
| DB10 | 10 | 0.78 |
| DB12 | 12 | 1.13 |
| DB16 | 16 | 2.01 |